MTB-route Brunssummerheide, de allereerste trail van Nederland

Op een klein half uur rijden van Maastricht voelt Brunssum bijna als een thuiswedstrijd. Parkeren doen we aan de Schaapskooiweg, waar de route pal naast de parkeerplaats loopt – ideaal, maar toch komen we hier zelden. Op de fiets is het nét te ver en als we toch de moeite nemen om de auto te pakken, zoeken we het meestal verder buiten de regio op. Misschien verandert dat na vandaag.

We halen de bikes uit de auto en checken of de banden nog een beetje op spanning staan. Met de klok mee fietsen voert de route ons om de zandduinen heen. De ondergrond ligt er opvallend droog bij, ondanks de stevige buien van afgelopen nacht. Zodra we iets verder van de heide afgaan, maakt het zand plaats voor modder. Onvermijdelijk gezien de overvloedige regenval dit jaar en het feit dat de regio over meerdere waterbronnen beschikt. Tussen de naaldbomen loopt het pad weer steil omhoog, droog en veel grip. Het uitzicht over de heide is prachtig.

Allereerste MTB-route

Als opgejaagd wild razen we over de heide. Eind jaren '80 ging een groep onder leiding van Marcel Beckers ons al voor, vertelt zijn weduwe Marion Beckers. In die tijd groeide de populariteit van het mountainbiken snel, en wat begon als vriendenclub, nam steeds serieuzere vormen aan. In 1989 leidde dat tot de oprichting van MTB Club Discovery. De Brunssummerheide was toen al een fantastische speeltuin, waar de groep kriskras over de paden reed.

"De Brunssummerheide was in 1989 al een fantastische speeltuin"

Al die terreinfietsers bleven niet onopgemerkt door Natuurmonumenten. De kwetsbare natuur kwam onder druk te staan, en mountainbiken dreigde verboden te worden op de heide. Geïnspireerd door het mountainbiken in Amerika besloot Marcel Beckers om het anders aan te pakken: hij koos voor de dialoog in plaats van de confrontatie.

Al snel bereikte hij een compromis met de boswachter van Natuurmonumenten: door speciale trails aan te leggen, werd het mountainbiken gereguleerd en bleef de kwetsbare natuur beschermd. De clubleden namen meteen het initiatief en begonnen met de bouw van de route, geheel volgens de richtlijnen van de Amerikaanse IMBA-regels. Amerikaanse trainers kwamen zelfs over om clubleden het bouwen van duurzame trails bij te brengen. En zo kreeg Nederland in 1992 haar eerste officiële mountainbikeroute.

Natuurbeheer

Vandaag de dag merken we nog steeds hoe vakkundig de paden zijn aangelegd en onderhouden. De route biedt een heerlijke flow met genoeg variatie om elke rijder uit te dagen – zowel technisch als fysiek kom je aan je trekken. Maar onderhoud alleen is niet voldoende. Naast de slijtage door intensief gebruik en weersinvloeden heeft ook de bosbouw hier zijn sporen nagelaten. Dit heeft op verschillende plekken schade veroorzaakt, met soms spanningen tussen mountainbikeclubs en natuurbeheerders tot gevolg. 

"De route biedt een heerlijke flow"

Dyon Giesen, trailmaster van de club, vertelt ons dat de samenwerking over het algemeen constructief verloopt. Maar het blijft mensenwerk, dus helaas zijn er ook voorbeelden waarbij zonder overleg ingrijpende veranderingen zijn doorgevoerd. Zo verdween onlangs de geprezen halfpipe-afdaling achter de skipiste in Landgraaf, zonder dat de MTB-club hiervan op de hoogte was. Zowel de gemeente als de beheerders hebben inmiddels hun excuses aangeboden.

Gelukkig kan het ook anders: dit deel van de route waar we nu rijden oogt misschien als een slagveld door de boswerken. Toch verloopt de samenwerking met Natuurmonumenten en de gemeente goed; iedereen is tijdig geïnformeerd en er is een omleiding ingesteld. Pas na afronding van fase 2 in 2025 zal de trail in definitieve vorm gegoten worden.

Oude steenberg

Bij de splitsing staan we voor de keuze: rechtsaf om de oorspronkelijke route te volgen, of oversteken naar de 10 kilometer lange Roode Beek-route die naadloos aansluit. We kiezen voor dat laatste en volgen de blauwe pijltjes. De Roode Beek-route is relatief nieuw en met de nodige uitdagingen. Vrijwel meteen gaat het steil omhoog, en het zand maakt plaats voor zwart mijngruis – een stille getuige van het rijke mijnverleden van deze regio. We beklimmen hier een oude mijnsteenberg (terril) die nu perfect dient als speelterrein voor mountainbikers.

De speciale ondergrond verdraagt niet alleen veel regen, maar biedt ook bakken met grip. Steile switchbacks omhoog dwingen ons naar het puntje van het zadel. Vanaf de top hebben we een prachtig uitzicht over Brunssum voordat we in razende vaart het Schutterspark in duiken. We kunnen de koffie bij de geplande tussenstop al bijna ruiken, maar voordat het zover is, wacht ons nog een kuitenbijter: een reeks haarspeldbochten door een diepe geul. Opvallend is hoe goed de bochten zijn onderhouden, inclusief afwateringsgeulen zoals je die in de Alpen ziet – een bewijs van het vakwerk van de trailcrew. Dyon Giesen vertelt dat dit een van de plekken is waar de crew altijd druk mee bezig is; een voortdurende strijd tegen erosie.



En hier niet alleen. Met 77 kilometer aan uitgepijlde routes in Parkstad heeft MTB Club Discovery haar handen vol om de paden in topconditie te houden. Dit zou niet mogelijk zijn zonder de inzet van veertig toegewijde vrijwilligers.

"MTB Club Discovery haar handen vol om de paden in topconditie te houden"

In de zomer werken ze elke woensdagavond aan het bijhouden van de route door te snoeien, terwijl de wintermaanden gereserveerd zijn voor structureel onderhoud op zaterdagen. Denk aan de bouw van nieuwe hindernissen, afwatering én het versterken van erosiegevoelige plekken met natuurlijk stol uit de Eifel. Ook de jeugdleden dragen vier keer per jaar hun steentje bij – extra handen en belangrijk met het oog op de toekomst. 

Pitstop in de Alpen

Na een stevige inspanning bereiken we de top en Adventure Park Het Plateau. We stappen binnen in een houten chalet dat aan een knusse skihut doet denken. De warme houten balken, kleurrijke kleedjes en antieke snuisterijen geven het geheel een authentieke, bijna vervreemde sfeer, die nog eens wordt versterkt door de zachte klanken van Tiroler muziek op de achtergrond. Met een dampende kop koffie in de hand genieten we van een welverdiende pauze.

Na een snelle afdaling het Schutterspark in gaat het over singletracks in rap tempo richting Schinveld. Hier geen heide, maar uitgestrekte loofbossen en brede gravelpaden.

Bikepark Hendrik

Na een gezapig intermezzo over gravel en asfalt is het weer tijd voor actie: een ferme kuitenbijter voert ons naar Bikepark Hendrik. Bovenop staat een boog, niet voor een bergprijs, maar als markering voor het park. Verwacht hier overigens geen Winterberg-taferelen; het park biedt vooral extra bocht en klauterwerk waarbij de afdalingen vrij tam zijn.

Na dit intermezzo dalen we verder af, met uitzicht op de N300 die als een lint door de bosrijke omgeving slingert. Een paar krappe switchbacks verder komen we weer uit op de splitsing om de Brunssummerheide-route opnieuw op te pikken.

Hoog speelgehalte

De volgende uitdaging laat niet lang op zich wachten: een korte maar krachtige rockgarden bergop. Even verderop heeft de route nog meer verrassingen voor ons in petto: boomstammen die vragen om perfecte balans en één die je uitdaagt tot een sprong over een uit de kluiten gewassen boomstronk. En dan is er nog de opeenvolging van kombochten die het rijden hier extra speels maakt en ervoor zorgt ervoor dat de route je blijft uitdagen.

"Iedere kilometer was meer dan de moeite waard"

We naderen de zandafgraving en klieven weer door het zand de heide op. Tussen de naaldbomen slingert het pad op en neer, tot we in de laatste afdaling de duin af stuiven. De fiets zoekt zijn eigen spoor terwijl we naar beneden vliegen. Na dertig kilometer staan we weer bij de auto. Unaniem zijn we het eens: precies genoeg uitdaging en afwisseling – iedere kilometer meer dan de moeite waard.

Conclusie

Pluspunten

•    Trails nodigen uit tot een speelse rijstijl
•    Veel variatie op de goede onderhouden trails
•    Uitstekend uitgepijld
•    Onderdeel van het Parkstad-routenetwerk

Minpunten

•    Stukken buiten de heide kunnen behoorlijk modderig zijn
•    18,9 kilometer (329hm) is relatief kort; we raden daarom aan te combineren met de Roode Beek of Strijthagen route

Download de route


???????