Nieuwe recreatiezonering Veluwe: wat zijn de gevolgen voor fietsers?

Update 29 november 2022

Routebureau Veluwe - dat gaat over o.a. de mountainbikeroutes op de Veluwe - heeft op verzoek van de Veluwe Alliantie een mountainbikevisie ontwikkeld. Deze visie omschrijft hoe de druk op de natuur en kwetsbare gebieden moet worden ontzien. Ook staan er maatregelen in voor minder confrontaties tussen wandelaars, fietsers, ruiters en andere recreanten, maar je als terrreinfietser de Veluwe wel optimaal kan beleven. Ook zijn er afspraken over de financiering en het beheer. De NTFU heeft samen met zo'n 25 verenigingen actief meegedacht over deze visie. Daarbij zette de NTFU zich ervoor in dat je vrij moet kunnen blijven fietsen. Want juist door routes te reguleren, moet en kan vrij fietsen blijven bestaan.

Recreatiedruk in de natuur

Nederland is een klein landje, met veel inwoners en weinig groen. We duiken met z’n allen graag de natuur in om even aan de dagelijkse beslommeringen te ontsnappen. Deze toestroom is sinds de coronapandemie alleen nog maar toegenomen.

Het gevolg is dat de toenemende drukte een zware wissel trekt op natuurgebieden. Boswachters signaleren dat elk wildpaadje wordt belopen of bereden. Als er eenmaal een paar voetstappen staan of er ligt een bandenspoor, zien veel wandelaars en fietsers dat als een uitnodiging er ook overheen te gaan. 

"Planten en dieren hebben hier onder te lijden"

Planten en dieren hebben hier onder te lijden. Broedgevallen mislukken bijvoorbeeld en het leefgebied van beesten wordt kleiner omdat ze vaker verstoord worden. Daarnaast zorgt ook zwerfafval voor schade: dieren zien het aan voor voedsel, met alle gevolgen van dien.

Recreatiezoneringsplan Veluwe

De Veluwe is ruim 90.000 hectare groot en staat bekend om haar rijke natuur en grote variatie aan landschappen. Om de balans tussen recreatie en natuur te herstellen én te verbeteren ligt er het recreatiezoneringsplan van de provincie Gelderland op tafel. Dit plan geeft aan waar bijvoorbeeld ‘intensief’ gerecreëerd mag worden en in welke zones de natuur voorrang krijgt:

Zone A: intensief recreatief gebruik

Ook wel de ‘poorten van de Veluwe’ genoemd. Deze gebieden liggen dichtbij woonkernen, bezienswaardigheden en recreatieterreinen. Er zijn voor voorzieningen zoals horeca, bezoekerscentra en parkeergelegenheden. De gebieden zijn het startpunt voor wandel-, fiets en ruitertochten.

Zone B: matig intensief recreatief gebruik

Hier vind je de mooie, toegankelijke Veluwse natuur. Er zijn fiets-, ruiter- en wandelpaden die verbonden zijn met de paden van zone A, maar de dichtheid van de paden is minder dan in zone A zodat er meer ruimte is voor de natuur.

Zone C: rustig gebied met extensief recreatief medegebruik

De nadruk in zone C ligt op natuurbeleving en rustige recreatie. Je kunt er wandelen, fietsen en paardrijden, maar er zijn minder paden, routes en bankjes dan in zone A en B. 

Zone D: geen recreatief gebruik in het broedseizoen of jaarrond

Dit is de kwetsbare natuur op de Veluwe. Een deel van zone D is volledig afgesloten. Dat zijn gebieden die nu ook al niet toegankelijk zijn, zoals defensieterreinen, wildrustgebieden en particuliere eigendommen. In een ander deel van zone D kun je alleen buiten het broedseizoen – van half juli tot half maart – wandelen, fietsen en paardrijden.

Hoe de Veluwe verdeeld wordt, staat op deze zoneringskaart.

Invulling van zone C

De zonering van de Veluwe komt voor een groot deel overeen met hoe de Veluwe nu al is ingericht. Maar in zone C zijn de maatregelen ingrijpender. Daar ligt de nadruk op ‘rustige recreatie’ en ‘minder paden’. Voor mountainbikers zou dat in eerste instantie betekenen dat er niet gemountainbiked mocht worden.

Daar dacht wielersportbond NTFU anders over en ging daarom in gesprek met de provincie. Aan de hand van onderzoeken toonde de NTFU aan dat mountainbiken op aangegeven paden niet voor meer schade aan de natuur zorgt dan bijvoorbeeld paardrijden of wandelen. Dat zorgde ervoor dat je wél in zone C mag blijven mountainbiken op de uitgepijlde routes.

Wat heeft de NTFU verder gedaan voor mountainbikers en gravelbikers?

Bij de ontwikkeling van het recreatiezoneringsplan waren behalve de Provincie onder andere ook gemeenten, natuurorganisaties en belangenorganisaties betrokken. Die belangenorganisaties vertegenwoordigden bepaalde ‘gebruikersgroepen’, zoals de recreanten en ondernemers op de Veluwe. 

De recreanten – wandelaars, ruiters, fietsers, mountainbikers en gravelbikers – werden gezamenlijk vertegenwoordigd door onder andere wielersportbond NTFU, KNHS, Wandelnet, Fietsplatform en de ANWB. Tijdens de overleggen brachten ze samen de belangen van de recreant op de Veluwe in. Voor de mountainbiker en gravelbiker focuste de NTFU zich op een goed MTB-routenetwerk, vrij fietsen en toertochten.

De NTFU heeft in het voorjaar van 2022 ook gereageerd op het ontwerp Recreatiezoneringsplan met 15 belangrijjke punten. Zo wees de NTFU de Provincie er bijvoorbeeld op de MTB-routes nog toe te voegen aan de routekaarten, verzocht het om toertochtorganisatoren te betrekken bij verdere plannen en of er ook geld beschikbaar is om buiten de Veluwe mountainbiken te stimuleren. 

"De NTFU vindt het belangrijk dat MTB-routes goed op elkaar aangesloten blijven én dat we ook vrij mogen fietsen daar waar het kan"

De NTFU vindt het bijvoorbeeld belangrijk dat MTB-routes goed op elkaar aangesloten blijven én dat je ook vrij mag fietsen daar waar het kan. Omdat Routebureau Veluwe uiteindelijk verantwoordelijk is voor het MTB-routenetwerk op de Veluwe, samen met de mountainbikeverenigingen, vrijwilligers en gemeenten, deelde de NTFU haar visie op het mountainbiken ook met Routebureau Veluwe.

Op lokaal niveau waren werden de Veluwse MTB-verenigingen en onderhoudsgroepen door de provincie betrokken bij de recreatiezoneringsplannen. Om hen daarbij te ondersteunen, hielp de NTFU met een standpuntendocument, zodat ze hetzelfde geluid lieten horen tijdens inspraakavonden.

Wanneer merk je iets van de recreatiezonering?

Dat is moeilijk te zeggen. Op sommige plekken is al een start gemaakt met de uitvoering van de recreatiezonering, maar verwacht wordt dat het meerdere jaren duurt voordat alles klaar is. In het zoneringsplan is een uitgebreide lijst met maatregelen opgenomen. Lokaal moeten gemeenten, terreineigenaren en natuurorganisaties met MTB-clubs en onderhoudsgroepen, maar ook horeca en omwonenden in overleg over de exacte invulling daarvan. Denk aan bebording, parkeermogelijkheden en aanpassingen aan fiets- en wandelpaden en MTB-routes.

Einde vrij fietsen?

Niet alleen op de Veluwe, meer terreineigenaren zijn geen fan van mountainbikers en gravelbikers die dwars door hun natuurgebied rijden. Dat komt onder meer door wildfietsers. De ontelbare bosweggetjes, grindstroken en wildpaadjes die ons land rijk is, geven sommige bikers en gravelaars namelijk het idee dat ze overal van het gebaande pad afkunnen. Dit is echter niet het geval: niet elk pad is ook meteen een fietspad. In sommige gevallen mag je ergens niet fietsen vanwege de verhoogde recreatiedruk of verstoring van de natuur. Hier denken natuurbeheerders goed over na en passen hun infrastructuur hierop aan.

De wens van de NTFU is dat aanpassingen zoals afsluitingen en omleggingen in overleg met de lokale fietsverenigingen en stichtingen verlopen. Op deze manier blijven fietsers betrokken bij het beschermen van de natuur en kunnen ze actief meedenken over het voorkomen van problemen met andere gebruikers van deze natuur. 

Lees ook: Waar mag je gravelbiken? en Waar mag je mountainbiken?

Gravel Code

Om ervoor te zorgen dat je in de toekomst ook nog van onverharde paden kunt blijven genieten, lanceerde de NTFU samen met Fietssport, Staatsbosbeheer, Bicycling, Fiets én bekende gravelbikers als Gijs Bruinsma, Erwin Sikkens en Christiaan Warger de Gravel Code. Deze bestaat uit drie regels: 

1. Be nice, say hi
2. Enjoy nature
3. Stay on track

Ook fan van gravel? Laat zien hoe het hoort en signeer de Gravel Code.