Hart fanatieke (wieler)sporter niet altijd gezonder

De levensverwachting van sportievelingen wordt met zo’n drie tot zes jaar verlengd. Maar er is ook een keerzijde. Bij intensieve sportbeoefening wordt je lichaam, en met name de hart- en bloedvaten, flink belast. We kennen allemaal wel een voorbeeld van iemand die tijdens het sporten in elkaar zakt. Onderliggende hartziekte zou een veroorzaker kunnen zijn. Voor inspanningsfysioloog van het Radboudumc en wielrenner Thijs Eijsvogels en zijn team is het een aanleiding om dit nader te onderzoeken.

“In een eerder onderzoek deden we de opvallende observatie dat verkalking van de kransslagaders bij mensen die veel sporten vaker voorkomt dan bij mensen die niet of weinig sporten,” legt Thijs uit. Dit wijst uit dat het hart- en vaatstelsel van een fanatiek sporter niet per definitie gezonder is dan dat van de niet-fanatiekeling. Deze verrassende bevinding was voor hem en zijn onderzoeksteam de ‘trigger’ om zich hierin verder te verdiepen. 
 

"Het hart- en vaatstelsel van een fanatiek sporter is niet per definitie gezonder is dan dat van de niet-fanatiekeling"

Een belangrijk aspect hierbij is de meting van het troponine-gehalte in het bloed van sporters na inspanning. “Tijdens intensief sporten komen signaalstoffen vrij, waaronder het eiwit troponine,” legt hij uit, “Bijna alle sporters hebben na inspanning een verhoogd troponinegehalte in hun bloed, het duidt erop dat het hart flink aan het werk geweest is. Een extreem hoge concentratie troponine in het bloed kan mogelijk op schade aan het hartspierweefsel duiden. Bij de ene sporter is het troponinegehalte aanmerkelijk verhoogd, bij de ander juist niet en dát bij eenzelfde soort inspanning. Met dit onderzoek willen we leren hoe dat komt en wat het op den duur betekent.”

Flinke operatie

Het onderzoek dat een jaar geleden begon, is inmiddels opgeschaald. In totaal wordt van 1500 mannelijke en vrouwelijke sporters in de leeftijd van 40 tot 69 jaar voor en na de sportinspanning bloed afgenomen: 500 wandelaars, 500 hardlopers en 500 wielrenners. “Het is een flinke operatie,” vertelt Thijs, “om de sporter zo min mogelijk te belasten, richten we een onderzoekscentrum in, in de buurt van de start-finishlocatie. Zo’n een à twee dagen van tevoren worden bloeddruk, lengte, gewicht, vetpercentage en rusthartslag gemeten en nemen we een bloedmonster. We vragen de deelnemers hun inspanningsdata tijdens het sporten met ons te delen. Na afloop wordt binnen zes uur weer bloed afgenomen. In piekmomenten prikken we tweehonderd mensen per uur. Daarmee is een team van zo’n 70 tot 80 personen in touw.” 

Tijdens de Nijmeegse 4Daagse is de groep wandelaars en tijdens de Zevenheuvelenloop de groep hardlopers gemeten. Bij de KlimClassic in Maastricht afgelopen mei werden 50 fietsers onderzocht. De groep deelnemers met een opvallend hoog of opvallend laag troponinegehalte is inmiddels uitgenodigd om een CT-scan van het hart te laten maken in het Radboudumc in Nijmegen. Met die CT-scan wordt de hartgezondheid bepaald door de mate van verkalking van de kransslagaders te meten. Alle 1500 deelnemers worden in de komende twintig jaar gevolgd.    

Vroegtijdig hartproblemen opsporen

Of het verhoogde troponinegehalte in het bloed na intensieve inspanning een indicatie is van onderliggende hartproblemen of dat het een gevolg is van hartschade, moet het onderzoek uitwijzen. In dat laatste geval kan de schade zich ophopen, wat mogelijk kan leiden tot hartproblemen in de toekomst. Is de duur van de sport of juist de intensiteit van de inspanning verantwoordelijk voor de tijdelijke toename van de signaalstof? Ook dat zal het onderzoek moeten uitwijzen.

“We weten nog niet wat die verhoging van troponine betekent en of het überhaupt wel iets zegt over mogelijk toekomstige hartproblemen. Dat moet eerst bewezen worden. Hiervoor moeten we alle sporters hebben onderzocht en de gegevens in kaart hebben gebracht. Vervolgens verwerken en analyseren we alle data. Dat wordt wel eind 2024.” 

Om dit antwoord kan hij ook nog niet aangeven wat zijn verwachting is: “Wel hoop ik dat we straks aan de hand van een simpele bloedmeting, signaalstoffen kunnen meten en vroegtijdig beginnende hartproblemen bij sporters kunnen opsporen. Dat zou een mooie aanvulling op bijvoorbeeld de fietstest als gezondheidscheck kunnen zijn. Wanneer dan blijkt dat je een verhoogde troponinewaarde in je bloed hebt, ga je naar de huisarts of specialist voor aanvullend onderzoek, want we weten ondertussen dat sporters niet immuun voor hart- en vaatziekten zijn.”   

Niet stoppen

Het onderzoek levert dus nog geen definitieve conclusies op, maar is eerder een eerste stap om te begrijpen hoe het hart reageert op extreme inspanning. Het doel is om vroegtijdig hartproblemen op te sporen, zodat er preventieve maatregelen genomen kunnen worden. Thijs benadrukt echter: neem je gezondheid serieus, maar stop vooral niet met sporten. “Sporten is echt gezond, dat is inmiddels wel bewezen. Maar heb je klachten, negeer deze dan niet en ga naar je huisarts.”

Neem deel aan het onderzoek

Het TREAT-onderzoeksteam is aanwezig tijdens de Amstel Gold Race in april 2024 en zoekt sporters om deel te nemen aan het onderzoek: radboudumc.nl/TREAT 

_{Tekst: Astrid Olde Olthuis
Beeld: Ard Krikke}