Toertochten onder druk

Nederland recreëert graag. En veel. Wandelend, met de auto, in een bootje. En op de fiets. Allemaal willen we in onze vrije tijd de deur uit. En voor iedereen moet er dan ook plek zijn, in de natuur en op de openbare weg. Logisch dat er regels zijn en dat gemeenten niet iedereen zomaar toestemming geven om er onbeperkt in groepsverband op uit te trekken.

Maar toch voelt het voor sommige toertochtorganisatoren de laatste jaren alsof de regelgeving een gezond, sportief leven in de weg staat. Toertochten kunnen soms, na vele succesvolle jaren, opeens geen doorgang meer vinden. De NTFU vindt dat een zorgelijke ontwikkeling en werkt – onder meer via het EVA (Eenvoudig Vergunningen Aanvragen)-systeem - graag mee aan een oplossing.

Aanvragen vergunningen

Dat het almaar lastiger wordt om een vergunning te krijgen, is een feit. Meer en meer instanties, lokale overheden en particuliere terreinbezitters stellen – vaak omwille van natuurbescherming - extra voorwaarden. Het aanvragen van een tocht vraagt veel geduld, tact en soms zelfs een beetje geluk. De NTFU helpt verenigingen daarom nadrukkelijk hun kansen te vergroten.

Met het gratis te gebruiken EVA (Eenvoudig Vergunningen Aanvragen)-systeem is het voor organisatoren makkelijker vergunningen aan te vragen. EVA geeft je de contactgegevens van alle gemeenten, provincies en/of landeigenaren in één handig overzicht. Bovendien kan je via het veelomvattende meldingsformulier een tocht direct bij alle desbetreffende gemeenten aanmelden. Al willen sommige instanties toch altijd nog aanvullende informatie.

Aantal toertochten loopt terug

Het aantal toertochten is de afgelopen jaren flink teruggelopen. In 2014 werden er nog 1328 tochten georganiseerd. Pre-corona, in 2019, waren dat er nog 924. En voor 2023 heeft de NTFU op de kalender een plekje ingeruimd voor 801 tochten, waarvan 308 gravel- en/of mountainbiketochten en 493 racefietsevenementen. Met name het aantal tochten voor racefietsers is flink teruggelopen; in 2014 werden er nog 955 gehouden.

Jos van Schijndel, coördinator verenigingsondersteuning van de NTFU: “Veel verenigingen hebben de keuze gemaakt om minder evenementen te organiseren, zijn bijvoorbeeld van vier tochten naar één of twee gegaan. De aanvraag van vergunningen speelt daarbij zeker een rol, maar ook het vinden van vrijwilligers. We zien ook vaker dat verenigingen, uit vrees dat ze niet allemaal afzonderlijk een vergunning krijgen, samen iets organiseren. Die aanpak steunen wij trouwens, het is goed om samen te werken.”
"" 
Van Schijndel: “Vier, vijf jaar terug begonnen we te merken dat steeds meer verenigingen moeite kregen met het aanvragen van vergunningen. Daarom zijn we toen ook begonnen met de ontwikkeling van EVA. We hebben daar veel hulp bij gekregen van onze verenigingen en samengewerkt met een aantal gemeenten.

"We hebben daar veel hulp bij gekregen van onze verenigingen en samengewerkt met een aantal gemeenten"

Zij konden ons vertellen welke informatie van belang is bij een vergunningaanvraag, zodat je je kansen als organisatie vergroot. Hoe minder discussiepunten, hoe beter natuurlijk. Als je netjes de aandachtspunten signaleert, en meteen ook al oplossingen aandraagt, is dat voor een gemeente duidelijk. Zij beschikken dan meteen over de juiste informatie. Al hadden we niet de illusie dat één formulier alles zou ondervangen. Dat blijkt ook, de praktijk is weerbarstiger. Soms duiken er weer vragen op van gemeenten waar je als organisator niet bedacht op bent.” 

Braderie op de route

Niels Gerritsen, adviseur APV en Bijzondere Wetten bij de gemeente Renkum, krijgt jaarlijks een dertigtal vergunningsaanvragen voor toertochten. Mede dankzij het EVA-formulier is het Gerritsen al snel duidelijk waar organisatoren wel en niet aan hebben gedacht. Renkum werkte mee aan de ontwikkeling van de tool. “En we zijn ook nu als gemeente behoorlijk proactief, denken mee met organisatoren. Als er een braderie op de route ligt, of er zijn wegwerkzaamheden gepland, dan koppelen we dat zo snel mogelijk terug. Vaak geven we ook tips voor alternatieve routes.” Gerritsen is positief over het EVA-formulier en begrijpt dat het voor organisatoren wenselijk is dat ook andere gemeenten en wegbeheerders er meer mee gaan werken.

"Als er een braderie op de route ligt, koppelen we als gemeente snel terug"

Van Schijndel en Gerritsen zijn het erover eens dat EVA nog in ontwikkeling is. “Vanzelfsprekend kan het formulier uitgebreid worden. Als gemeenten op sommige punten meer informatie willen, moeten we dat eigenlijk standaard opnemen in de vragenlijst.”  Gerritsen: “In onze gemeente kijken we altijd naar de mogelijkheden voor het organiseren van evenementen, waaronder ook toertochten. Er zijn geen gesprekken gaande om ze buiten de deur te houden. Maar verenigingen zullen, bij hun aanvragen, wel meer en meer rekening moeten houden met de omgeving, met bewoners en andere gebruikers van het gebied. De vraag hoe groot de belasting van de natuur mag zijn, speelt overal. Kleinschalige toertochten tot vijfhonderd deelnemers die door de gemeente Renkum komen, zijn relatief snel en eenvoudig af te handelen. Dit in tegenstelling tot grotere toertochten met bijvoorbeeld een start en finish in de gemeente.”

Andere gemeenten geven voor evenementen tot vijfhonderd deelnemers vaak eenvoudiger toestemming. De vergunning voor grotere manifestaties wordt – mede vanwege de verkeersveiligheid – minder makkelijk gegeven. Grote evenementen hebben, zo zullen natuurbeheerders zeggen, meer impact op de natuur.

Vorig jaar bijvoorbeeld kreeg de NTFU een mail van Henk Boeve namens Houdt De Ketting Strak. De wielerclub uit Emst organiseerde negentien edities van de Gisola Emster Veldtoertocht, maar kon eind 2022 plots geen vergunning meer krijgen. “De landgoedeigenaren, zoals het Gelders landschap, Staatsbosheer, landgoed Welna en Tongeren en nog enkele particuliere landgoedeigenaren wilden niet meer meewerken. Terwijl er in de afgelopen negentien edities geen klacht van wie ook is binnengekomen.” 

Geen goed gevoel

Bert Albers, voorzitter van Houdt De Ketting Strak, zag hoe “enorm teleurgesteld Henk en de andere organisatoren waren”. “Ze hebben altijd hun ziel en zaligheid voor de Veldtoertocht gegeven. Natuurlijk hadden we in 2022 nog wel een tocht kunnen organiseren, maar we moesten zo veel mooie paadjes uit de route halen, dat er geen interessante route meer overbleef. We hadden een hoge standaard en wilden daar niet zomaar enorm op inboeten. Het geeft wat ons betreft geen pas om deelnemers, die soms wel honderd kilometer met de auto onze kant op kwamen, een dergelijk parcours voor te zetten. Andere verenigingen hebben het geld misschien hard nodig en laten zo’n tocht doorgaan, maar wij hadden er geen goed gevoel bij.” 

"De organisatoren hebben altijd hun ziel en zaligheid voor de Veldtoertocht gegeven"

De commissie die binnen Houdt De Ketting Strak verantwoordelijk is voor de organisatie van toertochten wil niet nogmaals de neus stoten. Albers: “We denken na over oplossingen, maar zullen toch echt een andere koers kiezen. Goede kans dat het niet meer van een veldtoertocht komt en dat we meer naar een gravelbiketocht gaan.”

Ook RETO, dat onder meer begin februari de Winterbostocht organiseerde, merkt dat de regels regelmatig worden aangepast. RETO-bestuurslid Tim Lemmerlijn: “Het is echt opmerkelijk, zeg maar gerust merkwaardig, dat je het ene jaar wel welkom bent in een bepaald gebied en het volgende jaar niet. Waarom blijft meestal volstrekt onduidelijk; daar is geen beleid op te maken. Vaak blijkt zelfs de ene vereniging daar wel welkom, en een andere juist weer niet.”

RETO maakt met veel plezier gebruik van het EVA-systeem, maar verbaast zich er wel over dat een aantal instanties dan toch nog willen dat je de informatie separaat uploadt. “We hebben bij de meeste gemeenten en instanties inmiddels wel een contactpersoon waarvan we weten hoe hij of zij de informatie het liefst ontvangt, maar dan nog blijft het opmerkelijk dat er zo veel verschillen zijn. Uniformiteit is wat dat betreft echt gewenst.”

Professionele organisatie

Het aanvragen van de vergunningen trekt een zware wissel op Lemmerlijn en zijn mede-organisatoren. “Als je ziet wat een werk wij in het voortraject moeten verzetten… Dankzij de EVA-database en de interactieve kaart weten we dat we bij elf instanties toestemming moeten vragen. Dat leidt er in de regel toe, daar kan je vergif op innemen, dat we de route zeker elf keer moeten aanpassen. Dat kan je haast niet van een stel vrijwilligers vragen. Wij doen dit werk er maar bij, willen anderen een leuke dag bezorgen, maar de instanties vragen welhaast dat je een professionele organisatie neerzet.”

RETO merkt overigens dat steeds vaker de Wet natuurbescherming om de hoek komt kijken. De Nederlandse wet die de bescherming van natuurgebieden, soorten en bos regelt is sinds 1 januari 2017 van kracht. Lemmerlijn: “En mijn aanname is dat we de komende jaren meer en meer handhavingsverzoeken als gevolg van die wet kunnen verwachten. Dat gaat echt nog veel hobbels opleveren. Het zou voor ons een groot goed zijn als de NTFU daar de komende tijd nog meer met de provincies over in overleg gaat.”

"De NTFU heeft geregeld overleg met provincies, gemeentes en instanties als Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten"

De NTFU heeft geregeld overleg met provincies, gemeentes en instanties als Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Van Schijndel en zijn collega’s praten bijvoorbeeld mee over de ontwikkeling van de recreatiezonering op de Veluwe. “We zullen daar, en elders in het land, de belangen van onze verenigingen blijven verdedigen.”

Eenvoudig vergunningen aanvragen?

Heb je als toertochtorganisator vragen over Eenvoudig Vergunningen Aanvragen (EVA)? Neem dan vooral contact op met Jos van Schijndel, via verenigingen@ntfu.nl of bel 0318-581300 (ma-do van 9.00-17.00 uur). Op de site van de NTFU kun je uiteraard meer informatie, waaronder een EVA-handleiding, vinden. 

_{Geschreven door: Edward Swier}