Terugblik: Bikepacken met de boswachter

Een paar jaar geleden introduceerde de Engelse avonturier en wereldreiziger Alastair Humphreys de term micro adventure: een kort sportief avontuur dat zich dichtbij huis afspeelt, goedkoop is en je enigszins uit je comfort zone haalt, door bijvoorbeeld niet in een tent maar onder de sterrenhemel te slapen. Het ledenevent ‘Bikepacken met de boswachter’ dat we in het weekend van 27-28 augustus organiseerden voldeed precies aan deze definitie.

Stoere pakezels

Het is 14.30 uur als de eerste deelnemers op de parkeerplaats van Radio Kootwijk aankomen. Na een korte kennismaking met de Fietssport crew en boswachter Rein Zwaan van Staatsbosbeheer is het tijd om de bikepacking tassen van duurzaam outdoormerk Vaude door middel van handige straps aan de fietsen te hangen.

"Binnen no-time veranderen lichtvoetige mountainbikes en gravelbikes in stoere pakezels"

Binnen no-time veranderen lichtvoetige mountainbikes en gravelbikes in stoere pakezels. Als de laatste spullen – matjes, slaapzakken, schone kleren – in de stevige tassen zijn gepropt, is het tijd om aan ons mini-avontuur te beginnen.

Voordat we de bossen induiken, nemen we eerst nog even een groepsfotootje bij Radio Kootwijk, een betonnen kolos in art-decostijl die de eerste helft van de 20^e eeuw de communicatie met Nederlands-Indië voor zijn rekening nam. Hierna springen we in het zadel en geven we onze rossen de sporen.

Zand, schapen en wolven

De eerste kilometers fietsen we afwisselend over bostracks, grindwegen, zandstroken en fietspaden. Door de droge zomer zijn delen van de route veranderd in serieuze zandbakken.

De deelnemers laten zich ondanks een paar hike-a bike secties niet uit het veld slaan. Vol enthousiasme ploegt de fietskaravaan vrolijk verder.

In dit uitgebreide artikel vertellen we alles over bikepacking.

In de buurt van Hoog Buurlo knijpt Rein Zwaan in de remmen. We staan op een zandheuvel en kijken uit op een savanne-achtig landschap dat niet in de ‘Lion King’ zou misstaan. Een gekleurde lappendeken vol paarse heide, goudgele grassprieten en groen struikgewas vult ons blikveld. Prachtig.Rein legt wijds gebarend uit dat de schone schijn bedrieglijk is: “Grassen tieren hier welig omdat de bodem door stikstof verzuurd is. Hierdoor drukken ze andere begroeiing weg en maken ze het leven onmogelijk voor tal van insecten, vogels en andere dieren.” Hij legt uit dat Staatsbosbeheer schapen inzet om de kwetsbare heidegronden te herstellen. Schapen eten namelijk grassen en kleine boompjes zodat er weer een open landschap ontstaat.

"De wolf speelt een positieve rol in het Nederlandse ecosysteem"

Toch is het niet alleen kommer en kwel wat de klok slaat. Zo is Rein blij met de komst van de wolf. “De wolf speelt een positieve rol in het Nederlandse ecosysteem. Door te jagen zorgt hij er bijvoorbeeld voor dat de grote hoefdieren bepaalde gedeelten in het terrein mijden en hun gedrag aanpassen. Dit leidt er weer toe dat het bos zich op die plekken kan verjongen.

Daarnaast dragen ze uiteraard bij in het beperken van de stand van de hoefdieren zodat er minder geschoten hoeven te worden.” Volgens de boswachter heeft de mens niets te vrezen van de wolf. Loop je het roofdier toch tegen het harige lijf, dan moet je niet bang zijn maar juist blij. “De kans dat je er eentje ziet is klein; er leven maar een paar roedels in Nederland. Daarnaast zijn wolven schuwe dieren en zullen ze zich eerder uit de voeten maken dan jij.”
 

Slapen onder de sterren

We knopen Reins wijze woorden in onze oren en zetten koers richting natuurkampeerterrein Drie, onze eindbestemming voor vandaag. Kronkelende zandstroken maken plaats voor lekker lopende gravelpaden. Terwijl de ondergaande zon de heide roestbruin kleurt, rollen de laatste kilometers van vandaag onder onze banden door. Magisch mooie momenten.

Aangekomen op het kampeerterrein worden de stalen rossen gestald en de Vaude stuur-, zadel- en frame tassen uitgepakt. Leuk weetje van de robuuste bags is dat ze gemaakt zijn van gerecyclede materialen, waaronder Econyl dat deels uit oude visnetten bestaat. Ook zijn ze vrij van schadelijke PVC-stoffen en worden ze klimaatneutraal geproduceerd. Toch fijn als je weet dat Moedertje Natuur niet de prijs voor jouw fietsavonturen hoeft te betalen.

Onbetaalbaar is ook de ‘5 sterren kamer’ waarin de deelnemers zich na de BBQ mogen terugtrekken. Deze bestaat uit een knaloranje bivakzak, een opblaasbaar expeditiematje en een fonkelend sterrenplafond. Buiten slapen dus. 

Krakend dennenhout

Bij het krieken van de dag kruipt iedereen uit zijn slaapzak. Uit de verhalen is op te maken dat de een beter heeft geslapen dan de ander. Hoort erbij. Na het ontbijt staan de bikers opgewekt te trappelen om weer op pad te gaan.

Tassen worden gepakt en rond 9:00 uur slalommen we vrolijk door het Speulder en Sprielderbos, een sprookjeswoud met bomen die krommer zijn dan een hoepel en waar de zeven dwergen zich prima thuis zouden voelen.

"Het landschap bestaat uit een mix van bossen, maisvelden, weilanden en vrome stadjes"

De eerste paar kilometer banen we ons via strakke fietspaden een weg over noordwestelijke deel van de Veluwe. Het landschap bestaat uit een mix van bossen, maisvelden, weilanden en vrome stadjes. Bij dennenbomen houdt Rein halt. Staand naast zijn gravelbike vertelt hij waarom er vroeger zoveel grove dennen werden geplant.

“Dennen waren nodig in de Limburgse mijnen. Dennenhout is namelijk het enige hout dat eerst kraakt voordat het breekt. Hierdoor was het ideaal om mijnschachten mee te stutten. Als het hout begon te kraken, dan wisten de mijnwerkers dat er instortingsgevaar dreigde. Een prima alarmsysteem”, doceert de spraakwaterval vanachter zijn donkergekleurde fietsbril.

“Door sluiting van de mijnen daalde de vraag naar dit type hout en kwam er ruimte voor andere boomsoorten”, gaat Rein verder. “Ook het veranderende klimaat speelt een rol bij de huidige aanplanting. Zo kijkt Staatsbosbeheer tegenwoordig ook naar exoten die kunnen overleven in droge omstandigheden. Andere soorten, zoals de beuk, hebben het erg moeilijk door de aanhoudende droogte. Door verschillende soorten bomen te planten, is het bos minder kwetsbaar voor klimaatverandering, maar ook voor ziektes, parasieten en insecten – zoals de letterzetkever.”

"Dat betekent dat bomen worden terug geplant en hout van hoge kwaliteit niet in biomassacentrales verdwijnt, maar dat er bruikbare producten van worden gemaakt"

Staatsbosbeheer – hoe kan het ook anders moet zo’n naam – heeft duurzaam bosbeheer sowieso hoog in het vaandel staan. “We hebben de hoogste wereldwijde certificering voor duurzaam bosbeheer. Dat betekent dat bomen worden terug geplant en hout van hoge kwaliteit niet in biomassacentrales verdwijnt, maar dat er bruikbare producten van worden gemaakt.

Denk aan tafels, schuttingen en bouwmaterialen. Afgebroken takken worden soms wel als biomassa gebruikt, maar Staatsbosbeheer laat deze ook wel bewust liggen; dood hout vervult een functie in het ecosysteem en zorgt onder meer voor een rijke bodem waarop andere planten weer kunnen groeien.” Weer wat geleerd.

Jagen in de achtertuin van de koning

Inmiddels bevinden we ons in Kroondomein Het Loo. Het domein is het grootste aaneengesloten landgoed van Nederland (ruim 10.000 hectare) en eigendom van de koning. Kriskras door het landgoed lopen ontelbare kiezel- en bospaden waardoor het gebied een paradijs is voor fietsers, van gravelaars tot bikepackers. Let wel: tussen 15 september en 15 december is Het Loo voor het publiek gesloten vanwege de koninklijke jacht.

Jagen doen we vandaag ook. Niet op wild, maar op knisperende gravelstroken. Als een stofwolk stuiven we door het bos. Zonlicht dat door het dichte bladerdek sijpelt zorgt voor een stoffig schimmenspel. Bij twee fietsers die een zijweg in wijzen stoppen we.

Twee jonge wilde zwijnen schuifelen snuffelend van links naar rechts. “Dit zie je niet vaak”, zegt Rein. “Midden op de dag, in de buurt van mensen. Maar echt heel gek is het ook niet. Eten en drinken worden schaarser, dus gaan zwijnen midden op de dag op zoek naar voedsel, waarbij ze zich steeds minder aantrekken van wandelaars en fietsers.”

"Jagen doen we vandaag ook. Niet op wild, maar op knisperende gravelstroken. Als een stofwolk stuiven we door het bos."

We laten de zwijntjes met rust en trappen rustig verder. Af en toe komen we plukjes wandelaars en fietsers tegen, maar gevoelsmatig hebben we het rijk alleen. De weelderige varens, de kaarsrechte bomen, de eindeloze paden: zelfs de meefietsende boswachter krijgt er geen genoeg van. 

Zonaanbiddende reptielen

Op een zanderig pad dat de heide doorkruist, is het tijd voor een kleine pauze. Iedereen heeft honger als een paard. Krentenbollen en bananen worden tevoorschijn getoverd en bidons uit hun houders gehaald. Rein weet dat dit een ideaal terrein is voor zandhagedissen, hazelwormen (pootloze hagedissen) en adders. Open zandpaden als deze zijn ideaal voor koudbloedige dieren om zich op te warmen aan de zon. Hij drukt ons op het hart om hier goed op te letten.

“Veel fietsers zien de beestjes aan voor een takje en rijden er soms per ongeluk overheen. De hagedis is meestal – zeker als die opgewarmd is – snel van het pad, maar de pootloze beestjes hebben meer moeite om zich uit de voeten te maken. Als je ze ziet, kun je ze het beste met een takje naar de zijkant van het pad helpen. Of je wiel voorzichtig achter de staart van de beestjes zetten.”

In een aantal gebieden, zoals de Sallandse Heuvelrug en Schoorl, is de discussie over mountainbiken en de invloed op reptielen fel opgelaaid. Zandhagedissen en hazelwormen zouden massaal worden platgereden door dikke MTB-banden. Het is maar de vraag of dit waar is, want er sterven ook veel beestjes op verharde paden en wegen door auto's en (elektrische) fietsen.

Sfinx van de Veluwe

De bikepacking trip zit er bijna op. Het laatste stuk fietsen we stilzwijgend achter elkaar aan. Niet omdat de fut eruit is, maar omdat niemand wil dat het mini-avontuur straks afloopt. Vanuit het niets doemt Radio Kootwijk in de verte op. Een machtig gezicht. Onder het toeziend oog van de ‘Sfinx van de Veluwe’ werken we plichtmatig de laatste kilometers af.

"Meer dan een fiets, matje, bivakzak, 5 sterren kamer, goede gesprekken en een leuke groep mensen heb je blijkbaar niet nodig om een mooi avontuur te beleven"

Precies 24 uur na vertrek komen we weer op de parkeerplaats aan. Het voelt alsof we veel langer weg zijn geweest. Meer dan een fiets, matje, bivakzak, 5 sterren kamer, goede gesprekken en een leuke groep mensen heb je blijkbaar niet nodig om een mooi avontuur te beleven. Wanneer mogen we weer? 

Bekijk hier de Insta Reel die we van het event maakten.

Zelf fietsen

In totaal slingerden we zo'n 93 km over de Veluwe heen. De route is ook buiten het evenement om te rijden. Download het rondje hier en rijd 'em in één dag of kies - net als ons - voor een overnachting op natuurkampeerterrein Drie. Houd je daarnaast aan de Gravel Code en let op de openingstijden van Kroondomein Het Loo (gesloten tussen 15 september en 15 december).